Jo Ritzen, Joost van den Akker, Barbara Baarsma, Joop van den Berg, John de Bresser, Yvonne van Rooy, AD - 28 september 2023
De Kamer bespreekt vandaag de petitie over de kiesdrempel. Verhoging is een eerste stap, stellen Jo Ritzen, Barbara Baarsma, Joop van den Berg, Joost van den Akker, John de Bresser en Yvonne van Rooy.
De Kamercommissie Binnenlandse Zaken behandelt vandaag de petitie over de verhoging van de kiesdrempel tot 2 procent van de stemmen (oftewel drie zetels).
Wij hebben die eind 2022 gelanceerd en in maart met ruim 40.000 handtekeningen overhandigd aan de Tweede Kamer. De politieke chaos van het afgelopen jaar heeft laten zien dat het huidige aantal van 21 fracties niet meer aan besluiten voor de lange termijn toekomt. De kiesdrempel beoogt de versplintering van het parlement tegen te gaan, besluitvorming van het parlement te versterken en werking van de democratie te verbeteren.
Vandaag bespreekt de Kamercommissie de kabinetsreactie op onze petitie, van de hand van minister van Binnenlandse Zaken Hanke Bruins Slot, inmiddels opgevolgd door Hugo de Jonge. Zoals te verwachten viel, laat het kabinet het oordeel over de verhoging van de kiesdrempel en het bijbehorende wetsvoorstel over aan de Tweede Kamer.
De verkiezingen gaan ook over het herstel van vertrouwen in de politiek
De minister geeft in de brief een aantal overwegingen voor de Tweede Kamer om de petitie te beoordelen. Die komen sterk overeen met die van het Eindrapport Staatscommissie Parlementair Stelsel van Johan Remkes. Alles afwegende durfde de commissie-Remkes echter een verhoging van de kiesdrempel niet aan. De minister evenmin, zich wel realiserend dat versplintering een doorn in het oog is van veel burgers.
De minister vindt ‘het moeilijk te zeggen’ of de Tweede Kamer met minder fracties haar werk beter zou kunnen uitvoeren. Het effect op het aantal Kamervragen zou wellicht beperkt zijn en spreektijden heeft de Kamer zelf in de hand. Een nadeel vindt de minister dat een kiesdrempel tot een minder goede afspiegeling van opvattingen die onder kiezers leven zou kunnen leiden, maar zegt geen staatsrechtelijke bezwaren te zien tegen de verhoging van de kiesdrempel tot 2 procent.
Dat kan via een eenvoudige wijziging van de Kieswet, zoals in onze petitie is voorgesteld. Het woord is nu aan de Tweede Kamer, die vol in de verkiezingstooi is. Een rui die eind november een Tweede Kamer met nieuwe veren moet gaan laten zien. In het commissiedebat over de kiesdrempel zal de verkiezingskoorts nooit ver weg zijn. De verwachtingen voor ferme uitspraken zijn niet hooggespannen, want ‘geen risico’s nemen’ is een bewezen medicijn tegen verkiezingskoorts.
Maar waarom geen duidelijke taal over een voorstel dat volgens verscheidene opinieonderzoeken op ruime steun van de Nederlandse bevolking kan rekenen? Wellicht leent de kiesdrempel zich zelfs voor een vrije kwestie, zonder dwingende fractiediscipline. De komende Tweede Kamerverkiezingen draaien ook om het herstel van vertrouwen in de politiek, en in het parlement in het bijzonder.
Dan is een lichte verhoging van de kiesdrempel weliswaar geen tovermiddel, maar wel een eerste stap.
Joost van den Akker is politicoloog aan Zuyd Hogeschool; Barbara Baarsma is hoogleraar toegepaste economie aan de Universiteit van Amsterdam; Joop van den Berg is emeritus hoogleraar; John de Bresser is voormalig opleider en trainer; Jo Ritzen is emeritus hoogleraar; Yvonne van Rooy is toezichthouder.
